Wyszłam za komunistę - Philip Roth

Natan Zuckerman, narrator, którego poznaliście w „Amerykańskiej sielance” tym razem, wspólnie ze swoim ulubionym nauczycielem z czasów licealnych Murrayem Ringoldem wspomina czasy młodości.

Podobnie jak w poprzednim tomie jest to powrót do lat 50 i 60 XX stulecia z perspektywy człowieka bardzo dojrzałego- Natan ma już bowiem lat 64, a Murray Ringold jest krzepkim 90-latkiem. Głównym bohaterem opowieści jest brat Murraya-  Ira. Zwany „Iron Rinnem”.

Ta bardzo ciekawa postać,  mogłaby być doskonałym przykładem amerykańskiego „self-made mana”, który od kopacza rowów doszedł do pozycji znanego i lubianego aktora występującego w bardzo popularnych w latach 50 i 60–tych powieściach radiowych. Żeni się z popularną aktorką, wcześniej kina niemego, później również radiową, Evą Frame.

Jednak poglądy i charakter Iry sprowadzają go znowu na sam dół drabiny społecznej – jako zagorzały, wojujący komunista musi wrócić do dawnego życia i  kopania rowów.

Jest to książka o fascynacji komunizmem, wyidealizowanym obrazem Związku Radzieckiego i światem realnego socjalizmu.

Ira został wyznawcą ideologii komunistycznej podczas wojny, kiedy służąc w armii na terenie Iranu spotkał Johna O'Day'a – agitatora i członka partii. Tam na przykładzie relacji mających miejsce w Iranie oraz segregacji rasowej w samej U.S Army O'Day wprowadza Irę w świat bolszewickiej utopii.

Fascynacja „Iron Rinnem”. jako człowiekiem prowadzi również młodego Natana w stronę ideologicznych poglądów swojego idola.

Niezgoda na nierówności społeczne oraz istnienie dwóch równoległych światów – czyli społeczeństwa podzielonego ze względu na kolor skóry budzą sprzeciw u nastolatka, tak wrażliwego jak Natan.

Powstanie Komisji ds Działalności Antyamerykańskiej oraz jej zakrojone na szeroką skalę  poszukiwania radzieckich agentów nie tylko w Hollywood, ale również wśród nauczycieli doprowadziły do wyrzucenia z pracy Murraya. Tylko dlatego, że podczas przesłuchania powołał się na Pierwszą Poprawkę (zakazującą ograniczania wolności religii, prasy, słowa, petycji i zgromadzeń, a uchwaloną w ramach Karty Praw Stanów Zjednoczonych) oraz za „zasługi” brata zostaje usunięty ze szkoły.

Życie samego Iry też legło w gruzach ze względu na wyznawane poglądy. To, że zwolniono go z radia nie było aż tak potężnym ciosem, ponieważ liczył się z takimi konsekwencjami. Najbardziej zabolała go nielojalność żony, która w celu utrzymania swojej pozycji, a także podreperowania nadwątlonej kariery napisała książkę o ich wspólnym życiu, mającą niewiele wspólnego z rzeczywistością.

Najbardziej jednak zaskakujące są konkluzje, jakie z książki Philipa Rotha płyną.

Otóż, sam Murray Ringold przyznaje, że możliwości dochodzenia swoich racji przed niezawisłym sądem w krajach bloku wschodniego by nie miał. W USA udało mu się wygrać proces i zostać przywróconym do pracy łącznie w wypłatą świadczeń za czas, kiedy był pozbawiony możliwości wykonywania zawodu.

Także akcja afirmacyjna czarnych nie przyniosła spodziewanych efektów. Rozruchy w Newark w roku 1967 mocno zmieniły nastawienie ludzi, którzy byli zwolennikami abolicji. Bo jak zrozumieć niszczenie fabryk, w których byli zatrudniani czarni? Mimo najszczerszych chęci właściciele fabryk musieli je pozamykać i przenieść np. do Puerto Rico, bo lokalni Murzyni nie chcieli pracować wydajnie i z zachowaniem jakości. Jak zrozumieć, że z miasto słynące niegdyś z produkcji samochodów zaczęło słynąć z ich kradzieży i osiągnąć „najlepszy wynik” w tym rankingu w całych Stanach Zjednoczonych? Sam Murray, który chciał uczyć czarną młodzież zostaje przez grupę „afroamerykańskich" wyrostków dwukrotnie napadnięty, a jednego z napadów nie przeżyła jego żona.

Swoją drogą – ciekawe, że w kraju, w którym oficjalnie problemów rasowych nie ma, a wszystko co złe to biali mogła się taka pozycja ukazać i nawet zostać nagrodzona.

Tytuł: Amerykańska sielanka

Tytuł oryginału: I Married a Communist
Autor: Philip Roth

Tłumaczenie: Jacek Spólny
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Data wydania: czerwiec 2015
Liczba stron: 452