Twierdza Izrael - Patrick Tyler

Wszelkie rozważania na temat Bliskiego Wschodu byłyby mocno niepełne bez uwzględnienia jedynego niearabskiego kraju w regionie czyli Izraela.

Państwo powstało oficjalnie w 1948, jednak Żydzi na tereny Palestyny napływali już od roku 1841 i odbyło się w sześciu falach zwanych ”Alija”. Miały one miejsce w latach:

- 1881–1903 - pierwsza alija

- 1904–1913 - druga alija

- 1919–1923 - trzecia alija

- 1924–1931 - czwarta alija

- 1931–1940 - piąta alija

- 1941–1947 - Alija bet

Nie oznacza to jednak, że Żydów na terenie Palestyny nie było wcześniej.

Według „Encyclopaedia Britannica”  z 1884 czy też „Kalendarza Palestyńskiego” z 1896 roku liczba Żydów w Jerozolimie była wyższa niż Arabów (np.  w 1876 żyło tam 12,000 Żydów i  7560 muzułmanów).

Od roku 1917 Palestyna została brytyjskim protektoratem.

Niechęć Arabów do osadnictwa żydowskiego przejawiała się w różnych formach – od działań politycznych przez pogromy ludności żydowskiej  np. w 1921 roku w Jaffie, w Judei i Samarii czy późniejsze w latach 1925 i 1929.

W tym czasie powstają żydowskie organizacje samoobrony taki jak Hagana czy Irgun Cwai Leumi.

Hagana stanie się już po utworzeniu państwa Izrael zaczątkiem armii – Sił Obronnych Izraela.

To dość przydługie wprowadzenie ma na celu pokazanie, jak kształtował się Izrael od strony militarnej.

Ponieważ Patrick Tyler przedstawia historię tego państwa właśnie przez pryzmat elit wojskowych wywodzących się z okresu przed powstaniem państwa jako takiego.

Każda elitarna jednostka SOI ma swoje mity założycielskie i stanowi podstawę pewnej klanowości, mającej niebagatelny wpływ na całościową politykę Izraela.

Niewielu z premierów Izraela było politykami bez korzeni wojskowych. Cywilny nadzór nad armią izraelską brzmi dobrze, tylko, że ci „cywilni zwierzchnicy” to w większości..… emerytowani generałowie :-)

Od Ben Guriona, żołnierza 38 Batalion Fizylierów Królewskich Legionu Żydowskiego Armii Brytyjskiej, przez Icchaka Szamira – bojownika (obecnie nazwalibyśmy Go  terrorystą z „Bandy Sterna”, która miała na koncie mi.in. zabójstwo w 1948 szwedzkiego dyplomaty - hrabiego Folke Bernadotte, przedstawiciela ONZ ds. Bliskiego Wschodu.) po Binjamina Netanjahu  oficera elitarnej jednostki Sayeret Matkal, którego kariera wojskowa do tej pory nosi klauzulę „ściśle tajne”

Dodatkowo - brata Jonatana Joniego Netanjahu, który dowodził Operacją”  Entebbe” (uwolnienia zakładników z porwanego  francuskiego samolotu w Ugandzie) i który był jedyną śmiertelną ofiarą wśród żołnierzy izraelskich.

Służba wojskowa w armii izraelskiej jest przez Autora porównywana do…  studiów dla młodzieży amerykańskiej. I tu i tu wybór miejsca ( Yale czy może  Harward lub  Princeton a w Izraelu - Sayeret Matkal czy może Shayetet 13 lub Brygada Kfir czy Golani) ma kolosalny wpływ na dalszą karierę.

Dlatego ta świetnie napisana książka opowiada historię Izraela przez ten właśnie pryzmat.

Współczesny Izrael mocno przypomina fryderycjańskie Prusy – tam też armia miała państwo, a nie odwrotnie :-)

Może się Wam to wydać dziwne, ale dostrzegłem pewne podobieństwa pomiędzy początkami Izraela a początkami…  II Rzeczpospolitej. Również posiadaliśmy charyzmatycznych liderów takich jak Józef Piłsudski, którego bardzo przypomina mi Ben Gurion. Też miał swój Sulejówek, fanatyczne wiernych podwładnych, ale nic nie wiem o Kasztance Ben Guriona.:-D .

Też byliśmy otoczeni wrogami, o niepewnych granicach, które na różne sposoby próbowaliśmy zmieniać na swoją korzyść.

Jednak brakuje nam izraelskiego pragmatyzmu i „real politik”.

Dla osiągnięcia długofalowych celów nie ma ani stałych wrogów ani przyjaciół.

Bo jak inaczej określić współpracę z….  Marokańczykami  przy wysłaniu do „lepszego świata” Ben Barki?

Co do przyjaciół – jednym z takich „przyjacielskich działań” było uprowadzenie z portu w Cherbourgu zbudowanych dla floty izraelskiej kutrów rakietowych (żeby nie było – za które wcześniej zapłacili Niemcy w ramach odszkodowania za II Wojnę Światową :-D) z Francji.  Francja była głównym dostawcą broni do Izraela. W 1967 roku prezydent Francji Charles de Gaulle potępił działania Izraela po wojnie sześciodniowej i nałożył embargo na sprzedaż broni do Izraela. Te okręty były niezbędne, a jak coś jest niezbędne to się wysyła Mossad :-D

Dla każdego, kto interesuje się Bliskim Wschodem ogólnie lub Izraelem jako szczególnym przypadkiem państwa powstałego z niczego po osiemnastu wiekach – lektura obowiązkowa.

W dodatku – świetnie napisana, obiektywna (na tyle, na ile to możliwe :-D) i zawierająca mnóstwo szczegółów, dzięki którym łatwiej będzie zrozumieć nie tylko sytuację w Izraelu czy na Bliskim Wschodzie ale również politykę światową, ponieważ pewne zasady obowiązujące w tym światku są niezmienne jak prawa fizyki :-D

Powiązane recenzje:
Sekretne wojny Mossadu - Yvonnick Denoel

Tytuł: Twierdza Izrael
Tytuł oryginału: Fortress Israel: The Inside Story of the Military Elite Who
Autor: Patrick Tyler
Tłumaczenie: Norbert Radomski
Wydawnictwo: Rebis
Data wydania polskiego: wrzesień 2014
Liczna stron: 568