Paradoks Szympansa - Steve Peters

Zbyt często (przynajmniej mnie) w sytuacjach błahych zdarza się wybuchnąć gniewem i zrobić lub powiedzieć coś, czego w normalnych warunkach bym nie zrobił. Za to w sytuacjach kryzysowych reaguję z lodowatym spokojem, nie tylko całkowicie panując nad emocjami, ale też działając racjonalnie i kierując działaniami pozostałych uczestników zdarzenia. Wielu ludzi reaguje dokładnie odwrotnie - trudno ich wyprowadzić z równowagi w sytuacjach nie wartych poddawania się emocjom, ale gorzej sobie radzą w sytuacjach odbiegających znacznie od standardowych warunków.

Dlaczego tak się dzieje? To w sposób zabawny i trafiający do czytelnika przedstawił psychiatra, matematyk i konsultant psychiatryczny zajmujący się sportowcami – Steve Peters. Bez naukowego zadęcia i prób wytłumaczenia laikowi w sposób akademicki procesów zachodzących w naszym mózgu – podzielił jego obszary, aktywowane pod wpływem czynników zewnętrznych na: Szympansa, Człowieka i Komputer.
Tytułowy Szympans, odziedziczony po wspólnych przodkach człekokształtnych (sorry, kreacjoniści) odpowiada za emocje, uczucia, wrażenia oraz plany działania wynikające z czarno-białego postrzegania świata. Człowiek to logika, analiza faktów, a nie wyobrażeń, dostrzeganie odcieni szarości w każdej sytuacji. Każdy z nas ma w sobie i Szympansa i Człowieka. Od zrozumienia tego, kiedy, dlaczego i która z części naszego „ja” podejmuje decyzję należy zacząć samoobserwację i trening jak nad Szympansem w sytuacjach społecznych zapanować i jak nim „zarządzać”. Szympans nie jest zły, ani dobry – reaguje na coś, co nas otacza z nieufnością, bo wszędzie widzi potencjalne zagrożenie i jest wielkim miłośnikiem Prawa Murphy'ego („Jeżeli coś może się nie udać – nie uda się na pewno” czy „Jeżeli myślisz, że idzie dobrze – na pewno nie wiesz wszystkiego”). I nie zawsze jest tak, że nie ma racji, choć często skłania się ku zbyt radykalnym reakcjom.

Współpracę pomiędzy Człowiekiem a Szympansem reguluje Komputer – to w tej części mózgu przechowujemy dane, informacje i doświadczenia, na podstawie których możemy podejmować właściwe decyzje – ta część to Autopiloty - coś co wiemy bez zastanawiania się (ile jest 2x2, cukier jest słodki, a tak się sznuruje buty). Ale tak jak w komputerach „niebiałkowych” mogą się pojawić wirusy, czyli części kodu, które zaburzają pracę Komputera. To Gremliny – czyli coś, co sobie zakodowaliśmy, ale efekt jest dla nas mało pozytywny lub Gobliny czyli to, co negatywnego wynika z naszego życia od wczesnego dzieciństwa (np.” do niczego nie dojdziesz w życiu” wpierane przez rodziców i opiekunów lub „nigdy nie nauczysz się matematyki”) a co przyjmujemy jako pewnik.

Paradoks Szympansa. Przełomowy program zarządzania umysłem to świetnie napisany poradnik, pozwalający lepiej zrozumieć zachowania człowieka. W książce Petersa znajdziecie sposoby na poprawę swojej samokontroli, wykorzystywania Szympansa, Człowieka i Komputera najbardziej efektywnie. To wymaga ćwiczeń, jak wszystko co robimy, ale jeśli posiądziemy już wiedzę "co i dlaczego" oraz jak i w jakimś stopniu można to zmieniać, osiągnięcie tych celów będzie znacznie łatwiejsze. Ja już pracuję nad swoim Szympansem. Stawia opór, zadaje wiele kłopotliwych pytań, ale jakoś się posuwamy do przodu.

Tytuł: Paradoks Szympansa. Przełomowy program zarządzania umysłem

Autor: Steve Peters
Wydawnictwo: Samo Sedno
Data wydania: sierpień 2016
Liczba stron: 320