Zderzenie cywilizacji - Samuel P. Huntington

Książka Zderzenie cywilizacji autorstwa Samuela P. Huntingtona stanowi jedną z najważniejszych, w moim pojęciu, pozycji powstałych pod koniec XX wieku i dotyczących przewidywań zmian, jakie zajdą po upadku amerykańsko-radzieckiego duopolu ideologicznego, który funkcjonował od końca II Wojny Światowej.

Francis Fukuyama w swoim słynnej książce z 1989 „Koniec historii?” zapowiadał koniec „ideologicznej ewolucji ludzkości i uniwersalizacji zachodniej liberalnej demokracji jako ostatecznej formy rządów” oraz stawiał na piedestale amerykańską dominację kulturowo-cywilizacyjną. Pamiętam przejęcie, z jakim została ona przyjęta przez moich bardziej liberalnych kolegów oraz zażarte dyskusje nad „geniuszem” Fukuyamy. Sam byłem nieco bardziej sceptyczny wobec tej superoptymistycznej wizji rozwoju świata. I dopiero w 1996 wydana zostaje książka, która zdecydowanie bardziej odpowiada moim poglądom – to właśnie „Zderzenie cywilizacji”.
Według autora zbyt wiele nas różni- patrząc przez pryzmat wartości, jakie są „przynależne” cywilizacji grecko-łacińskiej. Celowo nie używam określenia „chrześcijańskiej”, bo to akurat mocno zaburza pojmowanie rozwoju kultury europejskiej po często siłowym wdrażaniu obcej kulturowo religii bliskowschodniej w Europie, a także innemu podejściu do wielu problemów chrześcijaństwa łacińskiego i bizantyńskiego, czego efektem jest odmienność świata Zachodu i krajów znajdujących się do tej pory pod wpływem kościoła wschodniego (jak np. Rosja czy Ukraina), krajów islamu czy cywilizacji chińskiej, opierającej się na założeniach konfucjanizmu.
Do tego należy dodać ambicje „małych narodów” do określania swojej tożsamości poprzez poszukiwanie aspektów „starożytności” swojego pochodzenia w czym celują byłe republiki radzieckie z obszaru Kaukazu i Azji Środkowej. Nie da się stworzyć jednego, uniwersalnego systemu wartości, który będzie respektowany przez wszystkie grupy etniczne, religijne czy filozoficzne. Liberalizm bardzo często staje się orężem przeciwko ich zwolennikom, stanowiąc znakomite narzędzie wykorzystywane przez wrogów takich jak np. religijni fanatycy używający swobód obywatelskich do głoszenia poglądów skrajnych oraz nawoływania do aktów terroru. Liberalizm ekonomiczny nie zmienił sytuacji politycznej w Chinach – tam po prostu przyjęto zasadę „ jeden kraj-dwa systemy” i partia komunistyczna będąca u sterów władzy od czasów Wielkiego Marszu wykorzystuje doktrynę wolnego handlu nie zmieniając wiele w systemie rządzenia.
Na podstawie paradygmatów różnicujących już w 1996 roku Samuel P. Huntington wykazał możliwość konfliktu pomiędzy Rosją i Ukrainą, pomimo istnienia innych paradygmatów, mogących wskazywać na współpracę i dobre sąsiedztwo. Dlatego, mimo upływu prawie ćwierćwiecza od pierwszego wydania tej pozycji stanowi ona całkiem niezła podstawę do próby zrozumienia zmian i konfliktów zachodzących we współczesnym świecie.

 Tytuł: Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego
Autor: Samuel P. Huntington
Wydawnictwo: Zysk i S-ka
Data wydania: 2018
Ilość stron: 584